در ۱۲۰کیلومتری شمال شرقی اصفهان ، باغشهر زیبایی با آب هوایی مطبوع در ارتفاع حدود ۱۶۰۰ متر از سطح دریا قرار دارد که در زمان ساسانی و صفوی شکارگاه مورد علاقه شاهان بوده است.
نطنز از کلمه اوستایی " نه تنج "بمعنای شهر نه چندان بزرگ گرفته شده است.
جمعیت شهر حدود ۴۵ هزار نفر بوده واز محصولات کشاورزی مهم آن میتوان به گلابی ، زعفران و انار سیاه و از صنایع دستی آن سفال و سرامیک را نام برد.
در ادامه به معرفی مهمترین جاذبه های گردشگری، طبیعی و تاریخی باغشهر نطنز می پردازیم:
مسجد جامع نطنز با قدمتی حدود ۱۰۴۰ سال یکی از قدیمی ترین مساجد ایران است که طی دوران ایلخانی و صفوی تغییراتی همچون چهار ایوان شدن ، کاشیکاری و گچبری در آن بوجود آمده است.
مسجد جامع نطنز مجموعهای از چند بنای مذهبی شهر نطنز است که همه ی آنها در زمان اولجایتو خدابنده (هشتمین سلطان از سلسله ایلخانان که از ۷۰۳ تا ۷۱۶ ه.ق بر ایران حکمرانی کرد ) و پسرش ابوسعید بهادرخان ساخته شدهاند. ساختمانها مربوط به زمانهای مختلف است ولی فاصله ی زمانی ساخت آنها به یکدیگر اندک است. این مجموعه شامل مسجد جامع و یک خانقاه و مقبره ی شیخ عبدالصمد نطنزی و یک مناره ۳۷ متری است. این اثر در تاریخ ۱۸ تیر ۱۳۱۱ با شماره ی ثبت ۱۸۸ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
از جمله جاذبه های تاریخی شهر نطنز آتشکده ساسانی مربوط به دوره ساسانیان است که در خیابان مالک اشتر، کوی مسجد جامع، محله قصبه واقع شدهاست. آتشکده ساسانی نطنز که یکی از آتشکدههای چهارطاقی متعلق به دوره ساسانی است، از مهمترین محورهای گردشگری این شهرستان محسوب میشود و در راستای مسجد جامع، حسینیه تاریخی، گذر تاریخی و بازار نطنز واقع شدهاست.
یکی از جاهای دیدنی در باغشهر نطنز کاروانسرای کوهاب یا رباط کوهاب یا کاروانسرای نطنز می باشد. این مکان تاریخی مربوط به دوره صفوی است و در بلوار شهید بهشتی واقع شده است. این اثر در تاریخ ۲۰ دی ۱۳۵۵ با شماره ثبت ۱۴۸۹ بهعنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. این کاروانسرای چهار ایوانی، دارای جلوخان و سردری با کتیبه سنگی به خط ثلث است که قسمتی از آن تخریب شدهاست.
این بنا از آجر، سنگ لاشه و ملات گچ نیم کوب ساخته شدهاست. کاروانسرای کوهاب در زمان شاه عباس اول توسط میرابوالمعالی برزرودی یکی از امرای مقرب و مجلسنویس شاه ساخته شد باز سازی این بنا در نوروز ۱۴۰۱ به دست بخش خصوصی به پایان و به بهره برداری رسید.
اوج شکوه معماری دوران قاجاریه را میتوان در منزل زیبا وبزرگ محقق الدوله بادرود لمس کرد. این خانه زیبای حدودا 130 ساله، یکی از باشکوهترین آثار تاریخی شهر بادرود نطنز محسوب میشود. این بنا توسط "میرزا علی محمد خان تفنگدار باشی بادی" معروف به "محقق الدوله" در سال ۱۲۷۱ خورشیدی با طراحی مهندسانی یزدی ساخته شده است.
خانه محقق الدوله از آثار معماری دوران قاجار و دارای حیاطی مرکزی با حوضی در وسط آن است که سه طرف این حیاط را ساختمان احاطه کرده است و معماری آن بهگونهای است که تمامی سازهها حول محور تقارن عرضی بنا شدهاند. ساختمان جنوبی حیاط متشکل از تالار میانی با ارتفاع 30.6 متر، بلندترین سقف گنبدی خانه را دارد.
مطبخ (آشپزخانه) در منتهی الیه ساختمان جنوبی قرار دارد که توسط راهرویی در گوشه حیاط قابل دسترسی بوده و اتاقهای کناری نیز از طریق ورودیای مخصوص در این راهرو به مطبخ دسترسی دارند.
این بنا کاملاً با خشت خام احداث و با گچبری ساده، آجر و سنگ تزیین شده و دارای ایوان تابستانه وزمستانه، حوضخانه، سردابه، بادگیر، حمام خزینه ای وباغ متصل به خانه است. متاسفانه بخشی از این بنا مانند اصطبل آن، به دلیل احداث و تعریض خیابان کناری تخریب شده است.
بنای خانه محقق الدوله درسال 1373 به همت فرزند برومند محقق الدوله (آقای دکتر حسنعلی محققی) بازسازی ومرمت گردید و در تاریخ ۱۳۸۴/۱۲/۱۶ با شماره ۱۴۴۴۵ در لیست آثار ملی کشور ثبت شده است.
این خانه در خیابان امام حسین، شهر بادرود در شهرستان نطنز واقع شده است و از نظر موقعیت جغرافیایی در نزدیکی سه راه مرکز شهر بادرود، حمام باستانی نوقه و موزه مردمشناسی قرار گرفته است.
بنای تاریخی گنبد باز نطنز که بر نوک قله یکی از کوههای کرکس، مشرف به شهر نطنز، خودنمایی میکند که آن را به باز شکاری شاه عباس نسبت میدهند! این بنا امروزه به گنبد باز معروف است و قدمت آن به دوره شاه عباس صفوی میرسد. گنبد باز بر تخته سنگی بزرگ به قطر حدوداً ۱۰متر و ارتفاع 80 سانتیمتر قرار دارد و ارتفاع آن از اطراف تا سطح زمین 2000 متر است. این بنای هشتضلعی از آجر و ملات گچ ساخته شده که ابعاد هر ضلع آن 3 متر است و با لبه پرتگاه از هر طرف 1 متر فاصله دارد. از آنجایی که این بنا در مسیری صعبالعبور قرار دارد و حمل مصالح برای ساخت نیز به سختی انجام میشد با این حال ظرافت و دقت ساخت آن در فضایی محدود شگفتی همگان را برانگیخته است. در خصوص گنبد باز نیز روایات، داستانها و افسانههای بسیاری وجود دارد که ممکن است دوست داشته باشید با آنها آشنا شوید.
برخی این بنا را به شاه عباس صفوی نسبت میدهند؛ نصرالله فلسفی در کتاب خود درباره وجه تسمیه گنبد باز توضیحاتی دارد که شاه عباس عاشق شکار بود و برای شکار به نواحی مختلف ایرانمیرفت و اطراف اصفهان و کاشان مانند نطنز از مقاصد موردعلاقهاش برای شکار پرندگان محسوب میشد.
در طی این شکارها بازی پیدا کرد که بسیار چابک و چالاک بود و مورد علاقهی بیش از حد شاه عباس قرار داشت که روایت است در یکی از سفرهای شاه عباس از اصفهان به قزوین و در نزدیکی نطنز این باز چالاک مرد و شاه عباس برای یادبودش دستور داد تا بنایی بر فراز کوه بسازند. اما در سفر به کاشان و نطنز خوب است سری به این شاهکار هنری بزنید که در فهرست آثار ملی ایران به شماره ٦٤٤ مورخ ٢٢فروردين ١٣٤٦به ثبت رسيده است